معرفی استان کرمان
استان کرمان از پهناورترین استان های ایران است و در جنوب شرق کشور واقع شده است. این استان با بیش از ۶۶۰ اثر ملی ثبت شده از استان‌های تاریخی ایران است. کرمان ازلحاظ ابنیه تاریخی جزو پنج شهراول ایران محسوب شده و این استان بیشترین آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو را بخود اختصاص داده است. استان کرمان استان موزه های متعدد است. باستان شناسان این استان را به سبب دارا بودن قدیمی ترین آثار باستانی جهان، گهواره تمدن نامیده اند. طول عمر برخی از مکان های باستانی این استان نظیر مجموعه تاریخی میمند به حدود ده هزارسال پیش می رسد. همچنین وجود معادن بسیار و متنوع لقب بهشت معدن کاران را برای این استان به ارمغان آورده است.
موقعیت جغرافیایی:
استان کرمان در جنوب شرقی فلات مرکزی ایران قرار دارد. این استان بین ۵۳ درجه و ۲۶ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۲۹ دقیقه طول شرقی و ۲۵ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۳۲ درجه عرض شمالی واقع شده است. این استان از شمال به استان خراسان جنوبی، از غرب به استان های یزد و فارس، از جنوب به هرمزگان و از شرق به استان سیستان و بلوچستان محدود می شود.
موقعیت طبیعی:
استان کرمان دارای پوشش گیاهی خاص نواحی کویری است. در این منطقه جنگل قابل توجهی وجود ندارد و رستنی های آن نیز محدود به برخی گونه های بیابانی و کویری است. رستنی های استان کرمان را درختان ارژن و گز و برخی گیاهانی که کاربرد دارویی و صنعتی دارند، تشکیل می دهند. برخی از گیاهان چون گل گاوزبان و کتیرا نیز در کوه های شمالی استان کرمان می رویند .
شهرستانها:
23 شهرستان استان به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: ارزوئیه، انار، بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رابر، راور، رفسنجان، رودبار، ریگان، زرند، سیرجان، شهربابک، عنبرآباد، فاریاب، فهرج، قلعه گنج، کرمان، کوهبنان، کهنوج، منوجان، نرماشیر.
جاذبه های تاریخی-فرهنگی استان کرمان
در این قسمت به معرفی برخی از جاذبه های تاریخی-فرهنگی استان کرمان پرداخته می شود.
1- بازار کرمان:
سابقه بازار در کرمان به بیش از ۶۰۰ سال قبل میرسد، به عصر تیموریان و زمانی که عده‌ای دور هم جمع شدند و بازار اختیاری را به عنوان اولین شالوده بازار بزرگ کرمان پی‌ریزی کردند. از آن پس در مقاطع مختلف تاریخی قسمتهای دیگری به آن اضافه شد و نهایتاً به شکل گیری بازاری منتهی شد که امروز از جهت راسته بودن بزرگترین بازار کشور به شمار می رود.
بازار وسیع و کهن کرمان در مرکز بافت قدیم شهر با مظاهری زیبا از ادوار گذشته به یادگار مانده است که ویژگی های معماریش بینندگان را متحیر می کند.
2- گنبد جبلیه:
گنبد جبلیه، در منتهی الیه شرقی کرمان بنا گردیده است. این گنبد هشت ضلعی که به گنبد گبری نیز شهرت دارد تماماً از سنگ است و عرض پی آن نیز در پایه به ۳ متر می رسد. در هشت طرف آن هشت در بعرض ۲ متر قرار گرفته که اخیراً برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن درگاه ها را با سنگ مسدود کرده اند و فقط یکی را باز گذاشته اند.
3- مسجد جامع کرمان:
مسجد جامع کرمان یا مسجد جامع مظفری در کنار میدان مشتاق (شهدا) و محصور به بازار مظفری و بازار قدمگاه و خیابان شریعتی و میدان مشتاق در شهر کرمان قرار گرفته است. از جمله مساجد چهار ایوانی است که دارای سردر رفیع صحن ایوان و شبستان است این مسجد در دوران حکومت امیر مبارزالدین محمدمظفر سرسلسله آل مظفر بنا گردیده است تاریخ بنا در کتیبه سردر اصلی ۷۵۰ هجری قمری ذکر شده است ولی در دوره‌های بعد الحاقات و تعمیراتی در مسجد صورت گرفته است.
4- یخدان مویدی:
یخدان های شهر کرمان از آثار تاریخی این شهر کویری هستند که معروف ترین آنها یخدان مؤیدی نام دارد. این یخدان ها در تابستان ذخیره گاه یخ و در زمستان محل تهیه یخ منطقه بودند. این منطقه کویری با یخدان هایش بسیار جالب توجه برای گردشگران است.
عناصر تشکیل دهندة یخدانها عبارتند از: مخزن، حصار، استخر و چالة یخ. پلان مخزن دایره شکل است که گنبدی از نوع "بَستو" بر روی آن احداث کرده‌اند. حصار آن نسبتاً بلند و ۱۲ متر ارتفاع دارد. مصالح بنا خشت خام و ملات گل است. کاربری یخدان در گذشته نگهداری یخ برای ایام تابستان مردم شهر بوده است.
5- باغ شاهزاده:
باغ شازده (شاهزاده) یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود. این باغ در حدود 2 کیلومتری شهر ماهان و در دامنه کوه‌های تیگران واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریه می‌باشد. تاریخ بنای باغ ۱۲۷۶ خورشیدی است. هر ساله گردشگران از این باغ زیبای ایرانی بازدید می‌کنند و از زیبایی و طراوت آن لذت می‌برند.
این باغ یکی از ۹ باغ ایرانی است و اطلاعات این باغ از طرف یونسکو به ۳۵ زبان ترجمه و در نقشه گردشگری یونسکو قرار گرفته است. باغ شاهزاده ماهان با درختان سر به فلک کشیده و زمزمه جویباری که از هر گوشه و کنار آن شنیده می شود مثل الماسی قیمتی بر سینه کویر می‌درخشد.
6- ارگ بم:
ارگ بم بزرگترین سازه خشتی در جهان بود که محل آن در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزله شدیدی که شهر بم و حومه آن را تحت تأثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت.
"بم و فضای فرهنگی آن" در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این ارگ عظیم که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد سده ۵ پیش از میلاد ساخته شده است و تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود. به طور قطع مشخص نیست چرا پس از آن دیگر مورد استفاده قرار نگرفت.
کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که پرارتفاع ترین قسمت مجموعه نیز به شمار می آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده می شود.
7- کنار صندل جیرفت:
کاوش‌هایی در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ در منطقه جیرفت، دامان هلیل رود در کنار صندل به سرپرستی باستان‌شناس ایرانی، یوسف مجیدزاده انجام شده است. این اکتشافات، شگفتی‌های بزرگی را موجب شده است. یافتن گنجینه‌ای از تمدن ۵۰۰۰ ساله جیرفت که کهن تر از تمدن عیلامی بوده و در مدارک سومریان، از آن به نام آراتا و تمدنی بزرگ یاد شده‌است. به نظر یوسف مجیدزاده، این تمدن ممکن است از تمدن میان‌رودان و مصر نیز دیرین‌تر باشد.
8- کویر کلوت شهداد:
کلوت به کوه های شنی ای می گویند که بر اثر عامل فرسایشی غالب کویر ” باد ” ایجاد می- گردد و فرم ها و شکلهای مسحور کننده ای را ایجاد می کنند که کمتر کسی می تواند پس از دیدن این مناظر، انگشت به دهان نماند و مسحور این زیبایی بی مانند نشود.
کلوت که از ترکیب دو واژه” کل” به معنی “آبادی” و “لوت” که نام بیابانش هست آمده است.
در سال ۱۳۹۸سیلاب، جاده شهداد-نهبندان را تخریب نمود که بخشی از پیامدهای ناگوار این سیلاب بود. از منظری دیگر که به این سیلاب بنگریم خواهیم دید که در نتیجه آن، دریاچه‌ای در کویر لوت و کلوت شهداد پدیدار شد. پس از پیدایش دریاچه جوان، پرنده‌های مهاجر بسیاری به این منطقه جذب شده‌اند. این گستره به عنوان بیست‌وهفتمین بیابان بزرگ جهان و بیست‌ویکمین اثر ثبت شده ایران در یونسکو در سال ۱۳۹۵ به جهان معرفی شد، جزو گرم ترین و خشک ترین نقاط کره زمین محسوب می شود و گرما چنان است که لاشه حیوانات تجزیه نمی شود، قدرت تبخیر آب به گونه ای است که پیش از تجزیه شدن لاشه توسط باکتری ها، خشک می شود و اکنون خلق یک دریاچه و دیده شدن پرندگان در آن، برای گرشگران و دوست داران طبیعت شگفتی ساز شده است.
نماهنگی از جاذبه های تاریخی-فرهنگی استان کرمان